
Moet ik geloven wat ik denk?
Gedurende de hele dag komen er heel veel gedachten voorbij. Gedachten over wat ik moet doen, hoe ik dingen anders had moeten aanpakken, wat andere mensen van me vinden, wat er vroeger allemaal mis is gegaan, wat er allemaal nog mis kan gaan enzovoort. Tussen wakker worden en weggaan naar mijn werk zijn er al tig gedachten door me heen gegaan. Sommige daarvan best praktisch of goede adviezen, anderen totaal onlogisch en onredelijk. Waarom is het soms toch zo moeilijk om dat onderscheid te maken tussen helpende en niet-helpende gedachten?
Gemiddeld is meer dan 80% van de gedachten die we hebben negatief. Als ik die gedachten serieus neemt, kunnen ze gemakkelijk leiden tot onzekerheid, angst en boosheid. Sommige gedachten kan ik makkelijk van me af zetten en vind ik maar absurd. Terwijl ik andere gedachten klakkeloos als waar aanneem. Het komt niet eens bij me op om kritisch naar die gedachte te kijken. Want wat ik denk is dan ineens de waarheid. Die staat vast en is niet veranderbaar. Toch helpen die gedachten mij vaak niet bij het bereiken van mijn doelen. Integendeel juist.
Helpende gedachte of niet?
Het is daarom belangrijk om je van je gedachten bewust te worden. Want wat je denkt heeft een grote invloed op hoe je je voelt & hoe je doet. Je gedachten zijn onder te verdelen in Helpende gedachten. Deze maken je sterk, vrolijk, helpen je te focussen op de dingen die goed zijn en goed gaan en helpen je om door te zetten en je doel te bereiken.
Daarnaast heb je ook Niet-helpende gedachten. Deze maken je somber, richten zich op de dingen die niet goed zijn en fout gaan en helpen je niet om je doel te bereiken. Hoe vaak twijfel je niet aan je eigen kunnen? Denk je voordat je een presentatie moeten geven: “Oh jee, ik kan dat vast niet”. “Als ze maar niet zien dat ik zenuwachtig ben”. “Als ze maar geen lastige vragen stellen, want dan weet ik vast geen antwoord”. Het probleem bij niet-helpende gedachten is dat zij zelden aan een nader onderzoek worden onderworpen. Er wordt niet verder nagedacht over wat de gedachte feitelijk betekent en of het werkelijk klopt.
De kenmerken van niet-helpende gedachten
Niet-helpende gedachten kunnen dus zorgen voor rotgevoelens, negativiteit en onnodig veel stress. Maar hoe zien deze gedachten eruit en hoe kun je ze stoppen? Dat begint met ze te herkennen als ze voorbij komen. Niet-helpende gedachten hebben de volgende kenmerken:
- Het zijn geen volledige zinnen en bestaan meestal uit een paar kernwoorden, indrukken of beelden
- Ze zijn niet logisch, doordacht of onderbouwd
- Op het moment zelf lijken het redelijke gedachten
- Je kunt ze moeilijk van je afzetten
Overdreven moeten
Twee kenmerken van niet-helpende gedachten zijn dat ze vaak sterk overdreven zijn en/of dat ze een dwingend karakter hebben. Je moet dus achterhalen of een gedachte een bepaalde gebeurtenis uit zijn verband trekt of dat het probleem wordt opgeblazen. De gedachten bevatten vaak een overdreven ‘moeten’ en daardoor stel je onredelijke eisen aan jezelf of anderen. Doordat het woord ‘moeten’ gebruikt wordt, lijkt het ook alsof je geen keus hebt. Een mens heeft altijd een keus. Wanneer we dit soort eisen gaan stellen dan leidt dat onverhoopt tot teleurstellingen in jezelf of in anderen. Het dwingende karakter van de gedachte leidt tot ongezonde stress.Leer gevoelig te worden voor alle ‘moetjes’ die je jezelf en anderen oplegt. Let ook op alle overdrijvingen. Is het echt zo erg als dat jij het maakt?
Voorbeelden van belemmerende gedachten zijn:
- Ik mag geen fout maken
- Dat lukt me nooit
- Ik kan er niet tegen als …
- Het is verschrikkelijk als …
- Ik ben dat niet waard
- Ze vinden me vast niet aardig
- Ik ben nou eenmaal zoals ik ben
- Er wordt toch nooit naar me geluisterd
- Ik moet het iedereen altijd naar de zin maken
- Het is een ramp als …
- Ze zullen denken dat ik stom ben
- Ik ben pas de moeite waard als ik alles goed doe.
Tips voor ombuigen gedachten
Door veel te oefenen en je bewust te worden van wat je denkt, wordt het steeds makkelijker om niet-helpende gedachten om te zetten in helpende gedachten. Zet de eerste stap in het herkennen van je niet-helpende gedachten door je gedachten bij een situatie op te schrijven en ze dan te onderzoeken op waarheidsgehalte. Door je gedachten regelmatig op te schrijven kun je patronen herkennen.
Buig negatieve niet-helpende gedachten om in positieve helpende gedachten. Denk niet: ‘Ik kan dit echt niet, het gaat me niet lukken.’, maar denk: ‘Ik ga het gewoon doen. Ik kijk wel hoe ver ik kom. En als het niet lukt dan vraag ik om hulp.
Ga na of je gedachten reëel zijn. Niet reële gedachten zijn niet-helpende gedachten. Trek geen overhaaste conclusies. Maak onderscheid tussen wat er echt gebeurt en wat je denkt en wat je voelt.
Door negatieve gedachten om te buigen naar positieve helpende gedachten kun je stress voorkomen. Wil je meer leren over de invloed van je gedachten? Lees dan Stop met zelfsabotage of Pak problemen meteen aan. Ook in de trainingen Assertiviteit in 1 dag en Traject Assertiviteit leer je hoe je meer grip kunt krijgen op je gedachten en je leven meer kan leven zoals je zelf graag wilt.